พุทธสัพพัญญูสยปณามปัญหา ที่ 4

สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นประชากรมีสุนทรราชปุจฉาถามว่า ภนฺเต นาคเสน ข้า
แต่พระนาคเสนผู้ประกอบด้วยปรีชา ตุมฺเห ภณถ พระผู้เป็นเจ้านี้สรรเสริญว่า สมเด็จพระ
พุทธเจ้าเป็นองค์สัพพัญญูแล้ว พระผู้เป็นเจ้ากล่าวว่า สมเด็จพระสัพพัญญูเจ้าขับเสียซึ่ง
ภิกษุสงฆ์ มีองค์พระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะเป็นประธานกาลครั้งนั้น ศากยราชและท้าว
สหัมบดีพรหมปรารถนาจะระงับดับเสียซึ่งอธิกรณ์ จึงเข้าไปสู่สำนักสมเด็จพระมุนีวรเจ้า แล้ว
จึงกล่าวอุปมาสองประการ คือ อุปมาดังพืชอันน้อยประการ 1 อุปมาดังลูกโคอ่อนประการ 1
ยังสมเด็จพระพุทธองค์ผู้เป็นที่พึ่งให้ระงับดับโทษนั้นด้วยอุปมา และเมื่อศากยาราชและท้าว
สหัมบดีพรหมถวายอุปมานี้ จะแก้ว่าพระมหากรุณาไม่รู้ ถ้าฉะนั้นสมเด็จพระมหากรุณาก็เป็น
ิองค์สัพพัญญูหารู้อุปมาไม่ อนึ่งจะแก้ไขว่าพระองค์รู้ ปรารถนาจะดูใจสงฆ์ทั้งปวง จึงขับเสียนี้
ถ้ารับเข้ามาว่าขับเแล้ว ถ้าฉะนั้นพระมหากรุณาก็ได้มีกรุณา ถ้ามีกรุณาแล้วจะขับเสียต้องการ
อะไรนั้น อยํ ปญฺโห อันว่าปัญหานี้ อุภโต โกฏิโก เป็นอุภโตโกฏิ นิมนต์ผู้เป็นเจ้าโปรด
วิสัชนาให้แจ้งก่อน
พระนาคเสนถวายพระพรว่า มหาราช ขอถวายพระพรบพิตรพระราชสมภาร ตถา-
คโต สมเด็จพระตถาคตทศพลญาณเจ้านี้ เป็นองค์สมเด็จพระสัพพัญญู สารพัดจะรู้ในธรรม
เป็นธรรมสามีคือเป็นเจ้าแห่งธรรม ตกว่าเทวดาและมนุษย์ทั้งหลายนั้น ก็เอาธรรมของสมเด็จ
พระสัพพัญญูทรงสั่งสอน ย้อนมาอุปมาให้สมเด็จพระบรมโลกนาถประสาทเลื่อมใส ยถาว
มีครุวนาฉันใด มหาราช ขอถวายพระพรบพิตรพระราชสมภาร เปรียบปานดุจสตรีเอาทรัพย์
เป็นของสามีมาตั้งเรียงเคียงไว้ให้สามีของอาตมาเห็นส่วน ครั้นสามีเห็นทรัพย์ของอาตมาก็ชื่น
ชมโสมนัสสาการยินดี ยถา มีครุวนาฉันใดก็ดี ศากยราชและท้าวสหัมบดีพรหมนั้นก็เอา
ธรรมอันเป็นของสมเด็จพระชิเนนทรบพิตรพิชิตมารเจ้าสั่งสอนนั้น มากล่าวให้สมเด็จพระองค์
เจ้าชื่นชมยินดี ส่วนสมเด็จพระพิชิตมารโมลีเจ้าก็อนุโมนาว่า สาธุ สาธุ ท่านว่านี้ควรแล้ว
ความนี้เปรียบเหมือนสตรี เอาทรัพย์เป็นส่วนสามีมาให้สามีชื่นชมนั้น
ประการหนึ่งจะอุปมาใหม่เล่า มหาราช ขอถวายพระพรบพิตรพระราชสมภารเจ้า
ผู้ประเสริฐในอิสริศฤงคาร เปรียบปานดุจช่างกัลบกเอาสุวรรณาลังการ เครื่องประดับเหนือ
อุตตมังคสิโรตม์แห่งบรมกษัตริย์ให้ปราโมทย์โสมนัสยินดี อันว่าสุวรรณาลังการนี้เป็นของของ
บรมกษัตริย์ บรมกษัตริย์ก็ทรงโสมนัสยินดีซึ่งเครื่องประดับอันเป็นของของพระองค์ ยถา มี
ครุวนาฉันใด ศากยราชและสหัมบดีพรหม ก็นำเอาธรรมที่พระองค์สอนไว้มาอุปมาอุปไมยให้
สมเด็จพระองค์เจ้าเลื่อมใส ด้วยธรรมของพระองค์เอง มีอุปไมยฉันนั้น เหตุที่จะปลดเปลื้อง